Shkrimi revolucionar i bell hooks

Përmes diturisë dhe kritikës, hooks, e cila vdiq këtë javë, rishkroi kuptimin tonë për feminizmin si dhe iu dhuroi gjeneratave të tëra një mënyrë të re për të parë botën.

Para se të bëhej bell hooks, një nga shkrimtaret dhe kritiket e mëdha të kulturës të shekullit të njëzetë, para se të inspironte gjenerata të tëra të lexuesve- veçanërisht gratë e zeza- që të kuptojnë fuqinë e tyre për të qenë vetvetja, ajo ishte Gloria Jean Watkins, vajza e Rosa Bell dhe Veodis Watkins. hooks që vdiq të mërkurën, është rritur në Hopskinville – një qytet i vogël i izoluar në Kentucky. Çdo gjë që ajo do të bëhej në të ardhmen, filloi aty. Ajo u lind në vitin 1952 dhe vijoi shkollat e veçuara për të zinjtë deri kur arriti në kolegj: në klasë vërehej që ishte e etur për të mësuar, aty filloi të shihte mundësitë çliruese të edukimit. Ajo i donte filmat, por ishte e vetëdijshme për mënyrat se si teatri na bënë ndonjëherë robër të mendjeve të vogla dhe stereotipeve. Kjo e shtyu atë të kërkonte mënyra të reja të vështrimit (dhe të folurit) prapa imazheve lëvizëse të ekranit. Gjatë rritjes, babai i saj punonte si pastrues ndërsa nëna si shërbyese për familjet e bardha; puna e tyre, plot me poshtërime të vogla, vinte në fokus fuqinë e një verbimi të pasjellshëm. Një botë e re u lind nga këto gjeste të vogla të rezistencës – të afirmimit të një hapësire që e meritojmë me të drejtë.

Në vitin 1973, Watkins diplomoi në Stanford. Si një nëntëmbëdhjetë vjeçare ajo tashmë kishte përfunduar një draft të tregimit vizionar Black feminism and Womanhood. Gjatë viteve të 70-ta, ajo vazhdoi studimet pasuniversitare në Universitetin e Wisconsin- Madison dhe Universitetin e Kaliformisë- Santa Cruz. Në fund të viteve të 70-ta filloi të publikoj poezi me emrin artistik bell hooks- për nderë të stërgjyshes së saj, Bell Blair Hooks (inicialet me shkronja të vogla i kishte për qëllim ta dallojnë atë nga stërgjyshja si dhe të tregonte se si rëndësi ka përmbajtja e punës dhe jo emri i autorit). Në vitin 1981 nën emrin hooks ajo publikoi librin që kishte nisur në Stanford Ain’t I a Woman? Black Women and Feminism një libër historik që në të njëjtën kohë ishe një histori e trashëgimisë së skllavërisë dhe dehumanizimit të vazhdueshëm të grave të zeza, si dhe një kritikë e politikës revolucionare që ishte ngritur si përgjigje ndaj këtij keqtrajtimi- përgjigje që përqendrohej në psikën mashkullore. Ajo besonte se çlirimi i vërtetë, duhet të njohë klasën, racën dhe gjininë si pjesë të identiteteve tona pasi që janë të lidhura pazgjidhshmërisht. Ne jemi të gjitha këto gjëra në të njëjtën kohë.

Gjatë viteve të 80-ta dhe 90-ta, hooks ligjëroi në Universitetin e Yale, Kolegjin Oberlin dhe në Kolegjin e Qytetit në New York. Ishte një dijetare e profilizuar dhe shkrimtare, duke botuar më shumë se katërdhjetë libra dhe qindra artikuj nëpër magazina, revista dhe gazeta. Ndër idetë e saj më me ndikim ishe ajo e “vështrimit opozitar”. Marrëdhëniet e pushtetit janë të koduara ashtu se si ne e shohim njëri tjetrin; njerëzit e skllavëruar dikur dënoheshin vetëm pse thjeshtë shikonin pronarët e tyre të bardhë. Nocioni i hooks i përbërë nga mënyra konfrontuese dhe rebele e të parit të gjërave bëri një ‘qark të shkurtër’ tek vështrimi burrëror ose vështrimi i bardhë, që donte t’i bënte spektatore pasive gratë e zeza që shiheshin disi si “të tjera”. Ajo vlerësonte fuqinë e kritikës ose bërjes së artit nga perspektiva sfiduese e zezë.

Unë hasa në punën e saj në mesin e viteve të 90-ta, gjatë një epoke të frytshme të studimeve kulturore të zezakëve, ku revistat alternative javore dukeshin si monografi akademike rigoroze. Për hooks, pjesëmarrja me shkrime në sferën publike ishte vetëm një jetësim i mendjes ndaj shqetësimeve aktuale, qoftë nëse subjekti i saj ishte Maddonna, Spike Lee ose në një pjesë e paharrueshme si “Fëmijët” e Larry Clark. Ajo po shkruante në një kohë kur studimet serioze kulturore- gërmimi i nënteksteve, kërkimi për të dhëna ishte ende një sipërmarrje pa vlerë. Si një lexuese amerikane aziatike, isha e dashuruar se si kritikët si hooks tërhiqeshin nga prejardhja dhe miqësitë e tyre, jo për të rrafshuar jetën e tyre në diçka universale, por për të na kujtuar të gjithëve se të gjithë ne indeksojmë një gamë të gjerë shpesh kontradiktore shijesh dhe përvojash. Kritika e saj sugjeronte një tru pulsues dhe të palodhshëm që mundohet të kuptoj se si puna artistike e bënte të ndihej. Ajo ishte model i një intelekti që ndiqte jehonën e largët të supremacisë së të bardhëve dhe rezistencës së zezakëve përgjatë kohës, duke pikasur trashëgimitë e tyre në punën e Quentin Tarantinos ose të Forest Whitaker tek Waiting to Exhale.

Megjithatë puna e saj- në librat si Reel to Real ose Art on My Mind që mbijetuan dekada të rileximit dhe nënvizimit- ishin model se si të jetojmë dhe thjeshtë të frymojmë në botë. Ajo ishte e zellshme në lëvdatat e saj- veçanërisht kur bëhej fjalë për Daughters of the Dust të Julie Dash, një film që iu referua shumë herë përgjatë punës së saj- ajo nuk humbi kurrë atë se si duhet të ndihemi të mahnitur përpara një vepre arti emocionuese. Ajo nuk mund të mohonte entuziazmin pasi dritat zbehen dhe ne bëhemi gati për t’iu dorëzuar performancës. Por, ajo bëri kërkesa për botën. Ajo besonte se kritika vie nga një vend i dashur, nga një dëshirë për të humbur veten në gjërat që meritojnë.

Zbulimi i Historisë së Zezakëve në Freedom Lots

Ajo iu afrua njerëzve, dhe kjo ishte ajo që gjenerata jonë donte të bënte me punën intelektuale. Ajo shkroi libra për fëmijë, shkroi ese që njerëzit lexojnë në klasa të kolegjeve apo edhe nëpër burgje. Përzgjedhja e Reel to Real më bëri të mendoj se çfarë libri mund të jetë. Ishte një koleksion i eseve të saj mbi filmat, diseksione të mprehta të Paris is Burning apo Leaving Las Vegas. Por pjesa në mes përbëhej nga intervista me film-bërësit si Wayne Wang dhe Arthur Jafa, ku lexuesi hasë në një dimension tjetër kritik të personalitetit të hooks- kurioze, empatike dhe në kërkim të bashkëluftëtarëve. “Përfaqësimi është i rëndësishëm” është një frazë boshe në kohët e sotme dhe është lehtë të harrojmë se edhe në vitet e 80-ta dhe 90-ta kjo nuk mjaftonte. Ajo ishte më e mprehta në rezistimin e përthyerjeve banale të gatshme për treg të zezakëve ose grave që përfaqësojnë një përparim të lehtë e të pakët. Një nga shkrimet e saj më të famshme dhe ndër të fundit është një ese e vitit 2016 mbi vetë-komodifikimin e Beyonce, ku provokoi zemërim tek fansat e këngëtares. Sidoqoftë, nëse këtë ese e kuptojmë në një kontekst më të gjerë të jetës së hooks dhe projektit intelektual të saj, ekzistojnë disa pjesë të mbushura me dashuri dhe admirim ndaj Beyonce.

Kjo ka qenë një kohë veçanërisht e vështirë pasi humbëm kritikët që u rritën në vitet e 80-ta dhe 90-ta, gjigantët si hooks, Greg Tate dhe Dave Hickey. hooks ishte një kritike e shkëlqyer- padyshim vdekja e saj do të inspirojë shumë rishikime të publikimeve si Ain’t I a Woman, Black Looks ose Outlaw Culture. Ajo ishte gjithashtu edhe poete dhe shkrimtare e memoareve e mahnitshme. Në vitin 1982 ajo publikoi një poezi të titulluar in the matter of the egyptians në revistën Hambone, revistë kjo që punoi së bashku me partnerin e atëhershëm, Nathaniel Mackey. Poezi vijon kështu:

ancestral bodies (trupat e paraardhësve) buried in sand (të varrosur në rërë) sun treasured flowers (lule të shpërblyera nga dielli) press in a memory book (të shtypura në librin e kujtimeve) they pass through loss (ato kalojnë përmes humbjes) and come to this still tenderness (dhe arrijnë në këtë butësi të qetë) swept clean by scarce winds (të fshira nga erërat e shenjta)

surfacing in the watery passage (duke dalë në sipërfaqe të ujit) beyond death (përtej vdekjes)

Ne vitin 2004, hooks u kthye në Kentucky për të ligjëruar në kolegjin Berea, ku edhe themeloi institutin bell hooks. Përgjatë dy dekadave, kritika e publikuar e hooks kaloi nga filmi dhe letërsia tek marrëdhëniet, seksualiteti dhe mënyrat se si pjesëtarët e komunitetit qëndrojnë të përgjegjshëm ndaj njëri tjetrit. Bashkëjetesa ishte gjithmonë temë në punën e hooks, duke bërë intimitetin një subjekt dhe jo kontekst. Sikurse edhe aktivistja dhe organizatorja e ndjerë aziatiko-amerikane Grace Lee Boggs, e cila iu përkushtua kopshtarisë në komunitet në vitet e pleqërisë, shkrimet e hooks të shekullit të 20 e një mbi dashurinë si një “veprim, një emocion pjesëmarrës” dhe rrugëtimit të përbashkët ishin profetike, një kthim në bazë për çdo gjë që ka rëndësi. Sistemi shoqëror dhe politik rreth nesh është i dizajnuar të na shkatërroj ndjenjën tonë të vlerësimit dhe të na bëjë të ndihemi të vegjël. Sidoqoftë revolucioni fillon brenda secilit nga ne, me kërkesat që i parashtrojmë botës, në luftën e përditshme kundër nihilizmit.

“Nëse do të më kërkohej të definoj veten nuk do të filloja me racën, s’do filloja me të qenurit e zezë; nuk do të filloja me gjininë; nuk do të filloja me feminizmin. Do të filloja me zhveshjen e asaj se çka në mënyrë fondamentale formon jetën time, që jam një kërkuese përgjatë rrugëtimit tim. Unë mendoj për feminizmin, mendoj për luftën kundër racizmit si pjesë të saj. Por, ku qëndroj shpirtërisht në mënyrë të qëndrueshme është në rrugën e dashurisë”, tha hooks për një magazinë budiste në të 90-ta e hershme.

David Remnick

E përktheu: Bardha Nikoliqi

Tekstin origjinal mund ta gjeni në: https://www.newyorker.com/culture/postscript/the-revolutionary-writing-of-bell-hooks