Kjo është koha e duhur që gratë të shkruajnë, pse pra ende konsiderohemi si dytësore?

Klisheja më e rëndë: Gratë janë emocionale dhe vetëm sjellin kënaqësi

A mësojnë burrat prej grave? Shpesh. A e pranojnë një gjë të tillë publikisht? Rrallë, madje as sot. Le të flasim për letërsinë. Pavarësisht sa përpiqem, nuk më bien ndërmend shumë shkrimtarë burra të cilët kanë thënë se kishin përfituar nga puna e një gruaje shkrimtare. Nga italianët, më bie ndërmend vetëm një, Giuseppe Tomasi di Lampedusa, autori i The Leopard, i cili shkroi se kishte përfituar nga leximi i Virginia Woolf. Mund të listoj disa burra shkrimtarë të shkëlqyer të cilët ose i nënçmojnë koleget e tyre gra, ose u atribuojnë atyre një aftësi vetëm për të shkruar histori to shkurta, banale për martesën, fëmijët, marrëdhëniet e dashurisë, romanca të pavlera dhe romane sentimentale.

Kohët e fundit gjërat kanë ndryshuar, por jo aq shumë. Kur një shkrimtar i njohur thotë privatisht apo publikisht se gratë shkrimtare janë të mira, unë do ta pyesja: A jemi të mira sa ju, më të mira se ju, apo të mira vetëm brenda kontekstit të librave që shkruhen nga gratë? A jemi shkëputur nga hapësira letrare e grave në të cilën jemi kufizuar (dhe jo vetëm nga tregu)? Apo e kemi përmbysur letërsinë dhe vlerat e saj në përgjithësi?

Me fjalë të tjera, nëse je një shkrimtar burrë që lexon veprat e mia dhe i konsideroni si të mira, a je duke më dhënë një kompliment bujar, njëlloj siç i jepet një studenteje e cila ka mësuar mirë? Apo je i gatshëm të pranosh se sot mund të mësosh nga shkrimet e grave po aq sa ne gratë kemi mësuar dhe po mësojmë ende duke lexuar përgjatë shekujve shkrime nga burrat?

Për mendimin tim, gjërat ndërlikohen. Shumë burra të kulturuar janë të gatshëm të na lavdërojnë për aftësinë tonë për të ndezur emocionet (dhe tradicionalisht, çfarë di të bëjë mirë një grua përveçse të ndez emocionet dhe të bëjë që koha të kalohet këndshëm?). Por, këta burra mbajnë për veten e tyre literaturën që bën revolucion, që merret me fusha të rrezikshme, që gërmon në konfrontim politik apo adreson betejat heroike me pushtetin. Guximi për të kaluar nëpër botë duke luftuar me fjalë dhe vepra, rrugë më rrugë, në imagjinatën e shumë njerëzve ende mbetet fusha e burrave intelektualë. Ndërkohë, gratë imagjinohen akoma në ballkon, prej ku mund të mendojnë për jetën që kalon duke e përshkruar me fjalë drithëruese.

Shumë gra të cilat shkruajnë, në çdo cep të botës, në çdo fushë, e bëjnë këtë me kthjelltësi, me një vështrim të pamëshirshëm, me guxim, pa asnjë lëshim ndaj sentimentalizmit. Është e dukshme që inteligjenca e përhapur e grave prodhon shkrime me një cilësi të lartë letrare. Por, klisheja më e rëndë është se: ne jemi emocionale dhe sjellim vetëm kënaqësi. Burrat bëjnë letërsi të shkëlqyeshme dhe mësojnë pa frikë, përmes fjalëve dhe veprave të tyre, se si e gjithë e keqja nëpër botë duhet t’i nënshtrohet të mirës.

Elena Ferrante

E përktheu: Greta Avdyli

Tekstin origjinal mund ta gjeni në: https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2018/oct/27/writing-by-women-considered-second-rate-elena-ferrante