Lexime

Pse është e rëndësishme që marrëdhëniet gjinore të përfshihen në studimin e politikës dhe shoqërisë?

Politika mbulon një gamë të gjerë nocionesh, megjithatë kjo ese fillimisht do të fokusohet në studimin e ideologjisë dhe do të përcaktojë dallimin midis sferës publike dhe private pasi këto aspekte përdoren për të ndërtuar themelin e studimit politik dhe shoqëror. Më pas eseja do t’i drejtohet një diskutimi mbi fenë, varfërinë dhe më në fund luftën për të demonstruar rëndësinë e marrëdhënieve gjinore në studimin e politikës dhe shoqërisë. Këto tre nocione do të konsiderohen kryesisht pasi ato përfaqësojnë aspekte të politikës që prekin të gjitha kombet dhe rrjedhimisht çdo popullatë politike.

Gjinia dhe Seksualiteti

Fillimisht duhet të shpjegojmë se çfarë nënkuptojmë me termin “gjini” dhe pse dallon me termin “seks”. Edhe pse shpesh shihet si sinonim, Organizata Botërore e Shëndetësisë e përkufizon seksin në dallimet biologjike dhe fizike midis meshkujve dhe femrave; për shembull, femrat kanë uterus ndërsa meshkujt kanë testikuj. Megjithatë “gjinia” përsëri përkufizohet përmes termeve mashkull dhe femër. Etiketimet e tilla të thurura nga shoqëria të cilat përshkruajnë me karakteristika të veçanta gjininë, të cilat supozohen të jenë universale, kërkojnë më shumë nuanca.

Pra, gjinia i referohet mënyrës se si një individ e përcakton veten. Kështu, titulli “burrë” është një konstrukt shoqëror që përshkruan spektrin më të lartë të mashkullores, ashtu si termi “grua” përshkruan nivelin më të lartë të femërores. Për gjatë historisë, të dy titujt janë parë të barazvlefshëm me seksin, duke përcaktuar nga lindja se nëse ke lindur mashkull je burrë (ose djalë) ose nëse ke lindur femër je grua (ose vajzë). Jo vetëm që nocioni i gjinisë imponohet që nga lindja, por edhe gjinia e vërtetë e fëmijës, e cila me shumë gjasë mund të mos jetë në ekstremin me të cilin përkufizohet, gjithashtu shtypet.

Shembuj të thjeshtë mund të përdoren për të treguar se si fëmijët ekspozohen ndaj socializimit gjinor. Që nga momenti kur futen në dhomat e tyre të gjumit për herë të parë, fëmijët ndeshen me një dhomë të dekoruar blu nëse janë djalë dhe rozë nëse janë vajzë. Një shembull tjetër i dukshëm do të ishte ai i një dyqani veshjesh në të cilin moda e burrave dhe ajo e grave ndahen qartë brenda dyqanit, që do të thotë se individët detyrohen të pranojnë përshkrimin gjinor që u është caktuar përmes një uniforme.

Megjithatë, ky mendim ka evoluar dhe tani termi transgjinor përdoret për të përshkruar ata, identiteti i të cilëve nuk përputhet me gjininë që u është caktuar në lindje. Kjo është në kundërshtim me gjininë e cistit, ku individët ndjejnë se janë në përputhje me caktimin e tyre gjinor. Edhe pse ky term shënon një farë distancimi midis seksit dhe gjinisë, përsëri nuk pranon faktin se ekziston një pafundësi e gjinive të paetiketuara. Me këtë dallim të qartë ndërmjet seksit dhe gjinisë, është e mundur të kuptohet dhe të vlerësohet rëndësia e marrëdhënieve gjinore në studimin e politikës dhe shoqërisë.

Ideologjitë dhe Feminizmi

Politika në kuptimin e saj themelor filozofik studiohet përmes shqyrtimit të ideologjive. Me rëndësinë e feminizmit, marrëdhëniet gjinore janë bërë një aspekt jashtëzakonisht i rëndësishëm i këtij shqyrtimi. Prandaj, secila ideologji ka mbajtur qëndrimin e saj për nocionin e gjinisë, kështu që debati feminist është një aspekt vendimtar për të kuptuarit e lenteve të ndryshme ideologjike. Çdo perceptim se çfarë është gjinia dhe rëndësia e saj buron nga themelet e çdo lente. Konservatorët për shembull theksojnë rëndësinë e ndarjeve tradicionale gjinore pasi ato nënkuptojnë se ndarja seksuale e punës midis grave dhe burrave është e natyrshme dhe e pashmangshme.

Konservatorët inkurajojnë hierarkinë në marrëdhëniet gjinore duke e konsideruar atë si pasojë të natyrës organike të shoqërisë. Ekologët nga ana tjetër, si Françoise d’Eaubonne, besojnë se hierarkia patriarkale është rendi i panatyrshëm. Ekologët besojnë se patriarkati dominon natyrën dhe gratë në të njëjtën mënyrë. Ekziston një nocion brenda Ekologjisë që sugjeron se ekziston një lidhje e brendshme midis gruas dhe natyrës, për shkak të asaj që pranohen nga disa ekologë si “vlera tradicionale femërore” si reciprociteti, bashkëpunimi dhe edukimi.

Gruaja publike dhe private

Nocioni i burrit publik e gruas private është një stereotip dhe për këtë arsye shihet si një supozim i parëndësishëm. Megjithatë, është e rëndësishme të pranohen argumentet e atyre që i propozojnë këto ideale thjesht për hir të kundërshtimit. Nocioni i gruas private rrjedh nga kapacitetet riprodhuese të grave dhe nga ideja se qëllimi i një gruaje është të bëhet nënë. Nga gratë është pritur që të qëndrojnë në shtëpi për qëllime të rritjes së fëmijëve, ndërsa burri “mbështet shoqërinë” (sikur rritja e një fëmije nuk e përmbush këtë karakteristikë).

Këto janë stereotipe të ndërtuara nga shoqëria dhe në asnjë mënyrë nuk pasqyrojnë gjininë e të gjithë meshkujve dhe femrave. Megjithatë, ndërkohë që shoqëria ende bën dallimin midis burrit publik dhe gruas private, të gjitha ideologjitë marrin njëfarë konsiderate se ku mbaron sfera private dhe ku fillon publikja. Në mënyrë tipike sfera private shihet si a-politike dhe kjo është për shkak të ideologjisë liberale. Liberalizmi, veçanërisht liberalizmi klasik, propozon që shteti të mbetet vetëm si një aspekt i sferës publike, duke vepruar siç sugjeron Robert Nozick si një “roje nate”. Fillimisht kjo nënkuptonte se marrëdhëniet gjinore ishin të rëndësishme për shtetin vetëm për sa i përket të drejtave formale ligjore – siç është e drejta e votës.

Megjithatë, ndërsa liberalizmi është zhvilluar në botën perëndimore, duke gjeneruar më shumë tendenca socialiste nëpërmjet teoricienëve si John Rawls, sfera publike ngadalë ka përthithur pjesë të madhe të sferës private, me futjen e ligjeve në lidhje me jetën private të individit. Këtu hynë ligji për kriminalizimin e përdhunimit brenda martesës në vitin 1991. Megjithatë, një sektor i madh i shoqërisë mbetet brenda sferës private dhe kjo ndihmon në ruajtjen e kulturës patriarkale.

Përderisa shteti refuzon ta pranojë dhomën e gjumit si diçka politike, gratë janë të detyruara të mbeten, në një pjesë të madhe, a-politike. Pamundësia e grave për të kryer një abort në pjesën më të madhe të botës, e detyron gruan të qëndroj në sferën private si nënë. Dallimi midis sferës publike dhe private është një çështje në të gjitha ideologjitë. Këtë e theksoi edhe me shumë feminizmi i valës së dytë, me fushatën “personalja është politike”.

Feja dhe Feminizmi

Feja dhe politika janë të ndërthurura në të gjithë shoqërinë dhe politikën; të ndërlidhura për të krijuar kultura dhe për të krijuar përkufizimin e njeriut si mekanizëm përparimi. Edhe në shoqëritë perëndimore ku feja është bërë shumë më laike, traditat fetare mbeten në strukturat politike. Marrëdhëniet gjinore janë të përhapura në shumicën e aspekteve të të gjitha feve, nga përdorimi i përemrit “ai” për të përshkruar “Zotat”, deri te ndarja e gjinive në vendet e adhurimit. Feja ruan vazhdimisht marrëdhënien hierarkike ndërmjet gjinive; me mbizotërimin mashkullor; me shembujt më të dukshëm janë ata nga fetë abrahamike, ku Eva (gruaja e parë) u krijua nga Zoti duke përdorur një nga brinjët e Adamit (burrit të parë).

Nëse feja pranohet si një aspekt kyç i studimit politik, atëherë mbizotërimi i hierarkisë gjinore brenda fesë e përkeqëson rëndësinë e marrëdhënieve gjinore. Në Shtetet e Bashkuara, ku amendamenti i parë dekreton se ndarja midis kishës dhe shtetit është një faktor themelor i politikës së tyre, krishterimi depërton në politikat e qeverisë së tyre. Aborti në Shtetet e Bashkuara nuk është i paligjshëm federalisht, megjithatë çdo shtet ka aftësinë të krijojë ligjet e veta për këtë çështje. Pjesa më e madhe e mbështetjes pro-jetës bazohet në vlerat e krishtera dhe për shkak të faktit se që nga dy zgjedhjet e fundit, republikanët kanë marrë përsipër më shumë legjislatura shtetërore, ka pasur një rritje të ndalimeve të abortit.

Statusi ligjor i abortit është i natyrshëm në marrëdhëniet gjinore; nëse një grua detyrohet të ketë fëmijë, kjo ndikon në të gjitha perspektivat ekonomike, profesionale dhe sociale. Gruaja detyrohet në rolin e ndërtuar shoqëror – si nënë. Lidhja fetare është shumë më e dukshme në Irlandë dhe megjithëse ligji është përditësuar për të lejuar abortin në rastet kërcënuese për jetën, ilegalizimi i tij i përgjithshëm bazohet në “marrëdhënien komode” midis Kishës Katolike dhe Qeverisë. Mbetjet e krishterimit jo vetëm që gjenden në institucionet politike të Irlandës dhe Shteteve të Bashkuara, por edhe në Mbretërinë e Bashkuar ku 26 peshkopë ulen në Dhomën e Lordëve, si dhe në Parlamentin Evropian ku Demokristianët janë partia më e madhe me 214 vende.

Feja luan një rol edhe më të madh në komentin politik të kombeve jo laike të Lindjes së Mesme. Në vendet arabe ku ekziston ligji i Sheriatit, pra ekzistojnë tekste juridike islame – të cilat përcaktojnë termat e sheriatit që i trajtojnë gratë si qytetare të dorës së dytë dhe i vendosin ato nën dominimin e burrave. Feja dhe politika ndërthuren në mbarë botën. Meqenëse marrëdhëniet gjinore luajnë një rol kaq dominues në ligjet dhe traditat e kaq shumë feve, janë qartësisht po aq kyç për studimin e politikës sa vetë feja.

Feminizmi dhe Varfëria

Më parë, ligji i Sheriatit ndalonte arsimimin e grave dhe megjithëse kjo ka ndryshuar deri diku, një hendek gjinor arsimor mbetet në të gjithë botën. Edhe ky arsim është i ndarë sipas gjinisë. Arsimimi i burrave tradicionalisht ndryshon në mënyrë dramatike nga arsimimi i grave, ku arsimimi i burrave përfshin përgatitjen për sferën publike përmes mësimit të shkencës dhe matematikës, ndërsa shërbimet arsimore të grave përfshijnë përgatitjen për jetën në sferën shtëpiake.

Një shembull u vendos në një studim të vitit 2007 që tregoi se në nivelin A në Mbretërinë e Bashkuar, lënda më e popullarizuar e vajzave ishte anglishtja, ndërsa e djemve ishte matematika. Psikologjia, arti dhe dizajni e sociologjia ishin ndër 10 zgjedhjet më të njohura për vajzat (por jo djemtë), ndërsa fizika, studimet e biznesit, gjeografia dhe edukata fizike ishin në top 10 për djemtë (por jo vajzat).

Kjo pabarazi në arsim është një nga shkaqet katastrofike të feminizimit të varfërisë dhe maskulinizimit të pasurisë. Studimi i shoqërisë përfshin një ekzaminim të shpërndarjes së pasurisë dhe hendekut global të pasurisë. Në këtë masë çështja e varfërisë është jetike, megjithatë feminizimi i saj është injoruar. Në mbarë botën, gratë kanë më shumë gjasa të jenë të varfra, të punësuara në punë të pasigurt, me pagesë të ulët dhe kanë më pak të ngjarë të kenë qasje në pronë, kredi dhe arsim. Edhe pse hendeku gjinor i pagave mbahet si një nocion i pajustifikueshëm në shoqëri, lidhja midis varfërisë dhe marrëdhënieve gjinore nuk është thjesht një rast i pabarazive në paga.

Me këtë nënkuptohet se barazimi i pagës ndërmjet gjinive nuk do të ndalonte feminizimin e varfërisë, por thjesht mund të reduktonte maskulinizimin e pasurisë. Marrëdhëniet gjinore luajnë një rol në varfëri përmes mënyrave të ndryshme përveç pabarazisë në paga, për shembull, nëpërmjet seksualizimit të grave në sferën profesionale. Kjo jo vetëm që e bën më të vështirë për gratë të përparojnë në shkallët profesionale, por në pjesën më të madhe të botës i ka detyruar gratë në punë seksuale; një profesion që jo vetëm që patriarkati e ka bërë të paligjshëm, por që në këtë mjedis inkurajon nënshtrimin dhe posedon rreziqe ekstreme për shëndetin, siç është kontraktimi i virusit HIV/AIDS.

Por përtej kësaj, marrëdhëniet e pushtetit midis gjinive brenda sferës së brendshme kanë nënkuptuar që ekonomia e brendshme ka qenë dhe mbetet e maskulinizuar, duke rezultuar në varësinë femërore nga burrat. Burri ende shihet si “fituesi i bukës”, që do të thotë se shumë gra nuk kanë asnjë pasuri të pavarur. Për më tepër, roli i pritshëm i grave si “shërbëtore e shtëpisë” ka rezultuar që shumë gra të lënë arsimin herët për të kryer detyrat e tyre shtëpiake. Kjo është evidente nga fakti se shkalla e analfabetizmit është ende më e lartë në mesin e grave në mbarë botën.

Roli i pritshëm i gruas përfshin kujdesin ndaj fëmijëve, gjë që rezulton në varfëri të kohës. Përjashtimi i përgjithshëm i pushimit atëror si një opsion për prindërit do të thotë që gratë detyrohen të largohen nga sfera publike e nga shoqëria për të rritur fëmijën e tyre. Kjo do të thotë se ka një pabarazi në raportin ndërmjet gjinive dhe sasisë së kohës në dispozicion për gratë për të fituar. Një nga aspektet më të këqija të feminizimit të varfërisë është varësia e krijuar nga burrat, që do të thotë se seksualiteti bëhet një aspekt jetik në këtë çështje. Një familje është pothuajse e detyruar, në pjesën më të madhe të botës, të ketë të paktën një burrë për shkak të një varësie ekonomike. Prandaj, marrëdhëniet gjinore janë një aspekt i kërkuar i studimit të politikës, sepse nëse ato injorohen, varfëria do të vazhdojë të feminizohet.

Gratë në Luftë

Përgjatë historisë dhe ende në pjesën më të madhe të botës, e vetmja kohë ku gratë mbështeten në aspektin ekonomik dhe mirëmbajtjen e sferës publike është gjatë kohës së luftës. Lufta luan një rol themelor në studimin e politikës; për Clausewitz-in, lufta ishte thjesht vazhdimi i politikës me mjete të tjera. Megjithatë, brenda të gjitha aspekteve të konceptit, rëndësia e marrëdhënieve gjinore nuk mund të nënvlerësohet, nga marrëveshja e paqes deri te strategjia e fitores.

Konceptimi i gruas private dhe burrit publik ka pranuar role të paracaktuara për dy gjinitë e pranuara nga shoqëria. Në mënyrë stereotipe, luftërat rrotullohen rreth burrave; gjinia i fillon, i lufton dhe i përfundon. Prandaj, gratë veprojnë si mbështetje, duke stabilizuar shoqërinë në mungesë të burrave. Këto role të bazuara në gjini brenda luftës kanë pasur pasoja të shumta për refugjatët, për procesin e paqes dhe në mënyrën se si individi ndikohet nga lufta.

Marrëdhëniet gjinore ndikojnë gjithashtu në mënyrën se si individi ndikohet nga konflikti. Rolet gjinore në luftë në mënyrë stereotipike pranojnë dhunë fizike dhe ndoshta vdekjen e një burri gjatë konfliktit, ndërsa një grua mund të përballet me dhunë seksuale. Gjatë gjenocidit të Ruandës, 75% e grave përjetuan një formë të dhunës seksuale.

Dhuna seksuale është një aspekt i institucionalizuar i luftës dhe për shkak të stereotipeve gjinore është një aspekt që shoqëria pret të prekë vetëm gratë, ashtu si shoqëria pret që lufta fizike të prekë vetëm burrat. Të dyja këto supozime janë padyshim të rreme. Në të gjithë botën burrat janë prekur drejtpërdrejt nga dhuna seksuale në luftë. Një studim i 6000 të burgosurve të kampeve të përqendrimit në Sarajevë zbuloi se 80% e burrave raportuan se ishin përdhunuar. Nga i njëjti studim vihet re gjithashtu se nga 4,076 OJQ që kanë trajtuar dhunën seksuale gjatë luftës, vetëm 3% e tyre kanë përmendur përvojën e burrave.

Së fundi, sa i përket luftës, marrëdhëniet gjinore janë gjithashtu të rëndësishme në procesin e paqes. Në tetor 2010, Sekretarja e Shtetit Hillary Clinton tha se e vetmja mënyrë për të reduktuar numrin e konflikteve në mbarë botën, për të ndërtuar paqen e qëndrueshme – është shfrytëzimi i kontributit të plotë të grave dhe burrave në çdo aspekt të paqes. Nevojat dhe dëshirat e të gjitha gjinive duhet të njihen në procesin e paqes. Megjithatë vetë OKB-ja nuk ka emëruar kurrë një grua si Kryetare apo Ndërmjetësuese në bisedimet e paqes që ajo ka sponsorizuar. Mungesa e përfaqësimit të grave në këto role fatkeqësisht mund të konsiderohet si arsyeja e vetme që vetëm në qershor 2008 OKB-ja e njohu dhunën seksuale si një taktikë lufte.

Përfundim

Është e qartë se marrëdhëniet gjinore luajnë një rol thelbësor në çdo aspekt të studimit politik dhe shoqëror të diskutuar në këtë ese. Nga ruajtja e varfërisë së feminizuar, te hierarkia gjinore e përhapur në fe, marrëdhëniet gjinore mund të shihen kudo në politikë. Kjo ese ka zbërthyer studimin e politikës dhe shoqërisë, duke gjetur rëndësinë e marrëdhënieve gjinore në debatin se çfarë është sfera publike si dhe duke njohur rëndësinë e një analize të arsimit dhe duke shfaqur hendekun e edukimit gjinor që shfaqet në shoqëri. Së fundi, kjo ese zbërtheu proceset e luftës dhe tregoi efektet që kanë pasur marrëdhëniet e pabarabarta gjinore në proceset e luftës dhe për rrjedhojë rëndësinë e shqyrtimit të saj. Vetëm duke njohur rëndësinë e marrëdhënieve gjinore mund të ketë ndonjë shpresë për barazi.

E përktheu: Riola Morina

Tekstin origjinal mund ta gjeni në: http://www.inquiriesjournal.com/articles/1236/why-are-gender-relations-important-to-include-in-the-study-of-politics-and-society